Wyraźne tendencje w kierunku starzenia się społeczeństwa dotyczą nie tylko Polski i Europy, ale wszystkich wysoko rozwiniętych państw kultury zachodniej. Budzi to wyraźny niepokój w niektórych środowiskach, ale jest to scenariusz raczej nieodwracalny. Drastyczne zmiany, jakie zaszły w mentalności społeczeństw w ubiegłych dekadach, zdecydowanie wykluczają możliwość powrotu tradycyjnych, wielodzietnych rodzin jako standardu. Przeciwnie, coraz więcej osób wybiera życie bez dzieci, mając świadomość piętrzących się przed przyszłymi pokoleniami trudności ekonomicznych, a także problemów geopolitycznych oraz klimatycznych. Okoliczność ta nie musi oznaczać jednak samych pejoratywnych rezultatów. Przeciwnie, mniejsza liczba ludności ma szansę wywrzeć pozytywny wpływ nie tylko na środowisko naturalne, ale i na wiele innych aspektów życia na ziemi. Oczywiście oznacza też konieczność odpowiedniego zadbania o coraz szersze kręgi seniorów. Oczekiwanie, że ludzie nagle zaczną się masowo rozmnażać, bo tak chce rząd lub ze względu na kiełbasę wyborczą 500+, to urojenie. Nie odwrócimy trendu spadającej dzietności, ale możemy spróbować przeorganizować naszą rzeczywistość w taki sposób, aby dostosować ją do nowego modelu społeczeństwa. Nieważne, czy ten model nam się podoba, czy nie. On już jest faktem.
ONZ dawno przyjęła tę prawdę do wiadomości i w odpowiedzi na nowe wyzwanie powołała wspomniane OEWGA. Podczas poprzedniej sesji OEWGA podjęta została próba przełamania impasu w debacie nad potrzebą zapewnienia szerszej ochrony praw osób starszych. Zaproponowano powołanie grupy roboczej, która miałaby pracować nad dokumentem opisującym luki w prawie międzynarodowym w kontekście ochrony prawnej osób starszych. W sierpniu 2022 roku pod auspicjami biura Wysokiego Komisarza ONZ ds. Praw Człowieka doszło do spotkania, w którego trakcie przedyskutowano potrzebę uchwalenia nowej konwencji, zapewniającej pełną ochronę osób starszych. Według popierających ten pomysł podmiotów i państw konwencja powinna podejmować zagadnienia takie jak: zwalczanie ageizmu (zjawisko dyskryminacji osób ze względu na wiek), dostęp do wymiaru sprawiedliwości, mieszkań, prywatności oraz czystego środowiska. Zauważono również, że prawa osób starszych muszą być zakorzenione w regule godności, równości i niedyskryminacji, autonomii oraz niezależności. Na gruncie polskim tych wartości strzeże art. 32 Konstytucji (równość i zakaz dyskryminacji).
Reasumując, wyraźną klamrą sierpniowego spotkania OEWGA był wniosek, że wyłącznie nowa konwencja jest w stanie sprostać konieczności roztoczenia lepszej ochrony nad seniorami. Szczegóły mają zostać dopracowane na zbliżającej się 13. już sesji OEWGA. Zamierzają wziąć z niej udział te państwa, które poważnie i odpowiedzialnie traktują ciążące na nich zobowiązania wobec swoich starszych obywateli. Jak się okazuje, Polski w tym gronie zabraknie. Dlaczego?
Przecież nawet Rzecznik Praw Obywatelskich zaapelował do minister Marleny Maląg o poparcie dla tej inicjatywy. Doprawdy trudno zresztą dopatrzyć się racjonalnych powodów, dla których jakikolwiek kraj miałby odmówić udziału w debacie nad losem starszych, bezradnych ludzi, którzy sami nie mają już często wystarczających sił na samodzielną walkę o poprawę własnego bytu. W przeciwieństwie do młodych, pełnych wigoru aktywistów raczej nie zorganizują masowych protestów i nie wywołają rewolucji. Przeciwnie, często funkcjonują oni na marginesie społeczeństwa – cisi i pomijani, samotnie walczący z przeciwnościami losu w postaci biedy oraz chorób. To obowiązkiem państwa jest pamiętać i zatroszczyć się także o tych, którzy dotarli już do jesieni swojego życia.
MRiPS uznało jednak inaczej i już zapowiedziało, że polska delegacja nie weźmie udziału w sesji OEWGA. Powodem tej zaskakującej decyzji ma być to, że… Polska ma wątpliwości odnośnie do zasadności kontynuowania prac grupy roboczej w obecnym formacie oraz co do potrzeby wypracowania konwencji dotyczącej praw osób starszych. Ministerstwo zadowoliło się wyrażeniem swojego braku entuzjazmu dla proponowanej przez ONZ formy rozwiązania problemu, ale nie przedstawiło żadnej alternatywy.
Oby tylko nie okazało się, że w niedługim czasie ONZ znajdzie alternatywę dla udziału Polski w ważnych wydarzeniach. Obecny rząd, próbujący wbić klina pomiędzy Polskę a Unię Europejską, nie widzi chyba też niebezpieczeństwa w nadwyrężaniu stosunków z ONZ. Miejmy jednak nadzieję, że ani ONZ, ani UE, a przede wszystkim polscy seniorzy nie pozwolą się bez końca lekceważyć.
