Ta historia jest z dziedziny tajników pracy komisji selekcyjnych, niezależności podejmowanych decyzji i ewentualnych delikatnych, ale jednocześnie być może decydujących zależności. Całość zaś obejmuję sferę konkursów, do których ktoś jednak kogoś powołuje.
O tym, że obecna koalicja rządowa – broń Boże nie musi to dotyczyć komisji oscarowej – opanowała tajniki osiągania korzystnych dla siebie wyników w konkursach, przekonaliśmy się w życiu teatralnym.
Nie był tajemnicą konflikt Jana Klaty, dyrektora Starego Teatru, z nadzorującym go ministrem kultury Piotrem Glińskim. Gliński reżyserował następująco: Klata prowadził ostatnie próby „Wesela” przed premierą, jednak musiał je przerwać, został bowiem nagle wezwany do Warszawy na konkurs dyrektorski, który oczywiście przegrał. Kolejnej kadencji już nie otrzymał.
Pewnie rozkojarzony konkursem miał też zrobić kiepskie przedstawienie, jednak tak się nie stało. I gdy nie był już dyrektorem Starego, co wielu jednak dziwiło, na prowadzonym przez ministra kultury konkursie klasyki polskiej, głosami jurorów, których powołał minister Gliński – „Wesele” Klaty wygrało Grand Prix.
Nie trzeba być specjalistą, by stwierdzić, że niepowołanie na kolejną kadencję dyrektorską reżysera Narodowego Starego Teatru, który najlepiej radzi sobie z klasyką, budzi przynajmniej poważne zastanowienie. Tym bardziej że w sprawie następcy Klaty w Starym sam Gliński przyznał się potem do błędnego wyboru.
Gdy jednak później powstało polityczne zamieszanie z „Dziadami” z Teatru im. Słowackiego – to, które minister Czarnek nazwał „dziadostwem” – prace w ministerstwie kultury nad składem komisji konkursowej klasyki polskiej trwały tak długo, że wyłonione w rezultacie grono nie przyznało najważniejszemu spektaklowi w Polsce żadnej nagrody. Według mnie sztuka osiągania oczekiwanych efektów poprzez reżyserowanie składów komisji konkursowych weszła wtedy w nową fazę. Dla rządu politycznie korzystną. Dla sztuki? Niekoniecznie.
To wszystko, co teraz napiszę, jest oczywiście domysłem, stawiam jednak pytanie, co zrobić, żeby dysponując budżetem na produkcję, mieć jednak wpływ na postanowienia komisji konkursowej? Na przykład w filmie.
Szefa Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej powołuje komisja, której członków powołuje minister kultury, który PISF również nadzoruje. Z kolei skład komisji powołanej przez dyrektora PISF Radosława Śmigulskiego zaakceptował Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Piotr Gliński.
Jak wiadomo PISF rozdziela dotacje na produkcję, zaś najbardziej wyczuleni na przyznawanie dotacji są… proszę zgadnąć! Tak, producenci! Ponieważ nie wiem, jak kto głosował, nie będę tych producentów wymieniał, ale tak się składa, że za filmem „Chłopi” głosowały cztery osoby, a dwie były przeciw. Na tym tle informacja, że w komisji była trójka producentów i szef PISF, budzi moją wyobraźnię, tak jak to, że pozostała dwójka to scenograf i reżyser. Oni wniosków o dotację nie składają, nie drżą, czy zdobędą publiczne dotacje. To mogło mieć wpływ na wynik głosowania 4:2 za „Chłopami”.
Jaki z tego wniosek? Byłbym spokojniejszy o niezależny wynik głosowania – niezależny od późniejszych procesów dotacyjnych oczywiście! – gdyby w komisji nie zasiadało tylu producentów. Tylu producentów, którzy razem z szefem PISF, mają wybrać film, którego nie krytykowali prezydent, premier i minister sprawiedliwości. Zaś tego filmu, który prezydent, premier i minister sprawiedliwości atakowali – nie wybrali.
Czyżby więc „Chłopi” dostali wizę do konkursu oscarowego w aferalny sposób? Tę tajemnicę mogłoby wyjaśnić tylko ujawnienie wyników głosowania. Gorąco do tego namawiam, bo skoro film „Chłopi” jest znakomity, nie ma się czego wstydzić.
Zyskamy przynajmniej pewność, że po tym, jak do Ameryki trafiają fałszywi filmowcy z Bollywood (patrz afera wizowa), polski kandydat do Oscara ma wizę przyznaną bez żadnych cudów.
