Czyżby rosnąca liczba podpisywanych intercyz, stanowiąca świadectwo bardzo trzeźwego spojrzenia na rzeczywistość oraz ograniczonego zaufania do drugiej osoby, była znakiem naszych czasów? Z pewnością na taki wynik składa się niejeden czynnik. Dwa z nich wydają się być jednak kluczowe: rosnąca niezależność ekonomiczna kobiet, o jakiej nasze babki mogły jedynie pomarzyć, a także fakt, że ludzie zawierają śluby coraz później. A przeciętny trzydziesto – czterdziestolatek ma jednak nie tylko znacznie większą świadomość prawną i ekonomiczną niż przeciętny dwudziestolatek, ale i już pewien bagaż życiowego doświadczenia. Osoby, które mają już na swoim koncie bardziej lub mniej efektywne zmagania z piętrzącymi się zwłaszcza w ostatnich latach problemami ekonomicznymi na tle pandemii, inflacji oraz niepewnej sytuacji geopolitycznej, bardzo rozważnie podchodzą do kwestii zabezpieczenia swojego ciężko wypracowanego i chronionego majątku. Nie bez znaczenia pozostaje także rosnąca liczba rozwodów, której świadomość musi też odpowiednio działać na wyobraźnię kandydatów do stanu małżeńskiego.
Czy jednak podpisanie intercyzy spełnia pokładane w takiej decyzji nadzieje na zabezpieczenie majątku każdego z małżonków? Jak warto pamiętać, o ile w zakresie zobowiązań cywilnych odpowiedzialność z pełnego majątku wspólnego małżonków powstaje dopiero przy udzieleniu zgody na zaciągnięcie zobowiązania przez drugiego z małżonków, o tyle w materii odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe z tytułu ubezpieczeń społecznych wynika ona wprost z przepisów prawa. Zgodnie z zapisami ordynacji podatkowej, odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe osób pozostających w związku małżeńskim obejmuje nie tylko ich majątek odrębny, ale również majątek wspólny podatnika i jego małżonka. Co wyjątkowo znamienne – rozwiedziony były małżonek, jeśli w trakcie małżeństwa pozostawał w ustroju wspólności majątkowej, odpowiada za zobowiązania byłego małżonka powstałe w trakcie małżeństwa, chociaż tylko do wysokości udziału w majątku wspólnym.
W przypadku zawarcia intercyzy odpowiedzialność małżonków ograniczona jest do sytuacji, w której jeden z małżonków prowadzi działalność gospodarczą, a drugi stale współdziała z nim w wykonywaniu tej działalności i osiąga korzyści w związku z jej prowadzeniem. Trzeba bezwzględnie pamiętać, że intercyza nie chroni przed odpowiedzialnością za zaległości podatkowe małżonka prowadzącego działalność gospodarczą, z którym współmałżonek współdziałał i osiągał korzyści!
Nie ma jednak wątpliwości, że w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej przez jednego z małżonków zawarcie intercyzy jest wyjątkowo racjonalne i uzasadnione. Odpowiedzialność małżonka za zobowiązania współmałżonka wobec kontrahentów ograniczona jest wówczas bezwzględnie tylko do majątku wspólnego. Jeszcze bardziej intercyzę „chwali sobie” prawo upadłościowe. W razie braku umowy majątkowej małżeńskiej ogłoszenie upadłości przez jednego z małżonków powoduje, że cały majątek wspólny wchodzi w skład masy upadłości, a drugiemu z małżonków przysługuje wyłącznie prawo zgłoszenia wierzytelności w zakresie przypadającego mu w majątku wspólnym udziału. W takich okolicznościach małżonek staje na równi z innymi wierzycielami i zdarza się, że nie uzyskuje nic w związku ze swoim udziałem w majątku dorobkowym! Taki niewesoły scenariusz jest szczególnie prawdopodobny wówczas, gdy w sprawie uczestniczą tzw. wierzyciele uprzywilejowani, np. pracownicy czy ZUS.
Jak więc widać, intercyza ma wiele zalet, i to nie tylko na polu prawnym. Jej istnienie ma też niemałe znaczenie dla strefy psychicznego komfortu partnerów, którzy mogą dzięki niej uniknąć konfliktów związanych z finansową sferą życia. Statystyki wskazują, że o pieniądze kłóci się ponad 60% par. Z pewnością te awantury nie sprzyjają szczęśliwemu małżeńskiemu pożyciu. Sporów o finanse pewnie całkiem z naszej codzienności nie wyeliminujemy, bo to jest mało realne, ale z pewnością warto starać się ograniczać je do niezbędnego minimum.
Co jeszcze warto mieć na uwadze w kwestii intercyzy? Przede wszystkim to, że tak jak wszystkie umowy prawne podlega ona nieśmiertelnej i ponadczasowej regule Lex retro non agit – prawo nie działa wstecz. Zawarcie intercyzy pełni zatem funkcję ochronną jedynie wobec tych zobowiązań, które powstały po jej zawarciu. Rzecz jasna, samą intercyzę można podpisać w dowolnej chwili, wcale nie koniecznie przed ślubem – takiej czynności można dopełnić również już w trakcie trwania małżeństwa.
Pamiętajmy – może zwłaszcza my, kobiety – że mamy pełne prawo troszczyć się o swoje finansowe bezpieczeństwo. Dbanie o sferę finansów nie czyni z nikogo bezdusznego materialisty, tylko odpowiedzialnego i przewidującego człowieka. Zabieganie o swój dzień dzisiejszy oraz przyszłość nie świadczy o wyrachowaniu, lecz o sumienności i swoistej trosce również o innych – w końcu nikt z nas nie chciałby stać się na starość finansowym ciężarem dla bliskich. A chęć sprawowania kontroli nad własnym, ciężko wypracowanym majątkiem nie ma nic wspólnego z chytrością, lecz jest objawem zdrowego rozsądku w jego najczystszej z możliwych postaci.
