Idzie rak nieborak

Kilka dni temu pre­zy­dent An­drzej Duda miał oka­zję po raz ko­lej­ny po­ka­zać swój dłu­go­pis. Tym razem w sie­dlec­kim szpi­ta­lu, wspie­rany me­ry­to­rycz­nie przez mi­nistra zdro­wia Adama Nie­dziel­skiego pod­pi­sał u­sta­wę o Kra­jo­wej Sieci On­ko­logicz­nej. Nowe prze­pi­sy mają za za­danie po­pra­wę or­ga­ni­zacji sys­temu u­dzie­la­nia świad­czeń opie­ki zdro­wot­nej w za­kre­sie on­kologii. Mają co robić te prze­pi­sy, bo kra­jo­wy sys­tem nie ist­nie­je. Ow­szem da się wy­le­czyć raka, ale w żad­nym razie nie można mówić o sys­temie. Ścież­ka, którą musi po­konać pol­ski chory i jego bli­scy, jest stro­ma, u­sła­na ka­mie­niami, błot­ni­sta i bar­dzo trud­na. Znacz­nie ła­twiej ją po­konać, gdy wspie­ra się bez­płat­ną na­ro­dową służ­bę zdro­wia go­tów­ką.

Naj­ła­twiej o­bec­ny „sys­tem le­czenia on­kologicz­nego” Na­ro­dowe­go Fun­duszu Zdro­wia o­pi­sać na przy­kła­dzie. Pa­cjent X jest męż­czy­zną i ma 55 lat. Przy­pa­dek spra­wił, że jedno z badań ob­ra­zowych, pro­wa­dzone w zu­peł­nie innym celu, po­ka­zało zmia­ny w ob­rę­bie pro­sta­ty. Ba­dania kon­tro­l­ne oraz opi­nia uro­loga su­ge­ro­wa­ły ak­tyw­ną ob­ser­wa­cję i kon­tro­lę. Le­karz jest dobry, po­le­ca­ny przez pa­cjentów, można się do niego do­stać na NFZ już w 97 dni po za­pi­sie albo za 300 zł pry­wat­nie na już, ba­danie kon­tro­l­ne PSA (mar­ker po­moc­ny w mo­ni­torowa­niu raka pro­sta­ty) kosz­tu­je za­le­d­wie 45zł.

Po roku i trzech wi­zy­tach o­ka­zu­je się, że ten mar­ker prze­kro­czył próg bez­piecz­ny. Le­karz po­dej­mu­je de­cy­zję o biop­sji, czyli po­bra­niu wy­cin­ków. Szyb­ko po­szło. Tym razem skie­ro­wa­nie na NFZ – może pry­wat­ni nie robią. Po około 6 ty­go­dniach docho­dzi do za­biegu. Ko­lej­ny mie­siąc i jest wynik. Zło­śli­wy rak pro­sta­ty. Ten u­ro­log pro­wa­dzą­cy o­ka­zał się je­dy­nym, który wy­ja­śnił Pa­cjentowi X moż­li­wo­ści, przy­czyny, skut­ki i drogę po­stę­powa­nia. Skie­ro­wa­nia w garść i pa­cjent rusza na ścież­kę ku zdro­wiu.

Le­karz za­su­ge­ro­wał, że naj­bez­piecz­niej­szą opcją ze wzglę­du na moż­li­we kon­se­kwen­cje po­ope­ra­cyj­ne jest u­sunię­cie pro­sta­ty za po­mocą ro­bota Da Vinci. Tym u­rzą­dze­niem wy­ko­nu­je się 87% ta­kich ope­ra­cji w USA, po­nie­waż za­pew­niają chi­rur­go­wi wy­so­ki kom­fort pracy, zna­ko­mi­tą pre­cy­zję i wi­docz­ność 3D, a pa­cjentowi dobre wy­ni­ki on­kologicz­ne oraz czyn­no­ściowe, a o to prze­cież cho­dzi.

Nie spo­sób zna­leźć licz­by ta­kich o­pe­ra­cji ro­botycz­nych w Pol­sce. Pew­nie NFZ nie ma się czym chwa­lić, choć w ze­szłym roku mi­nister zdro­wia za­pew­nił cho­rych, że będą mieli za­pew­nio­ny do­stęp do ro­bota Da Vinci w jed­nym z kil­ku­na­stu o­środ­ków w Pol­sce. Słowa do­trzy­mał, tyle że na o­pe­ra­cję ro­botem w szpi­ta­lu, gdzie o­pe­rowa­no Pa­cjenta X, czeka się we­dług o­fi­cjal­nych da­nych NFZ 268 dni – 9 mie­się­cy. Można o­czy­wi­ście za­łatwić spra­wę szyb­ciej, ale to kosz­tu­je. Ope­ra­cja w o­środ­ku pry­wat­nym to, ba­gate­la, 30 tys. zł.

Na szczę­ście można się za­pi­sać w ko­lej­kę, cze­kać cier­pliwie, a w wol­nym cza­sie wy­ko­nywać ba­dania kwa­li­fiku­ją­ce. Po pierw­sze to­mogra­fia wy­klu­czająca prze­rzu­ty w bli­skiej o­koli­cy pro­sta­ty. Śred­ni czas o­cze­ki­wa­nia w War­szawie 37 dni, plus 14 do 30 na opis, bo spe­cja­li­stów bra­ku­je. Mamy czas, prze­cież sto­imy w ko­lej­ce do szpi­ta­la. Gdy­byśmy nie mieli czasu, to pła­ci­my 550 zł i na wynik cze­ka­my za­le­d­wie kilka lub kil­ka­na­ście dni.

W tym samym cza­sie X ogar­nia ba­danie o na­zwie scyn­tygra­fia, które wy­klu­cza prze­rzu­ty do kości. Tu go­rzej: 146 dni o­cze­ki­wa­nia plus 14 do 30 na opis. Spo­koj­nie – pra­wie 3 mie­siące za­pasu. Gdyby jed­nak pa­cjent był nie­cier­pliwy, to za 800 zł ma wynik w ty­dzień lub dwa. Luz. Ale... jest pro­blem: ba­danie jest nie­jed­no­znacz­ne, trze­ba zro­bić do­kład­niej­sze. Ba­danie PET-CT ca­łe­go ciała to ko­lej­ne 70 dni zwło­ki plus mie­siąc na opis. Tu tro­chę dro­żej, ale jeśli ter­min goni, to trud­no. Trze­ba się­gnąć do skar­pet­ki i wy­cią­gnąć 8500 zł. Pa­cjentowi X na szczę­ście ter­min nie prze­padł, po­nie­waż w szpi­ta­lu było o­póź­nie­nie i ter­min prze­su­nię­to. Pew­nie był ktoś w gor­szym sta­nie – na szczę­ście dla X, bo jego 268 dni za­czę­ło­by się li­czyć od nowa.

Pa­cjent X o­de­tchnął. Do­stał się do „sys­temu NFZ”, leży w szpi­ta­lu. Jest szan­sa na cał­ko­wi­te wy­le­czenie. Tu po­szło gład­ko. Kwa­li­fikacja do za­biegu, tro­chę ponad 5 go­dzin na stole ope­ra­cyj­nym, kilka dni ob­ser­wa­cji, wypis i zde­rzenie z rze­czy­wi­sto­ścią.

Le­kar­ka, co praw­da, dała wypis ze sło­wa­mi „pan ma, sobie pan prze­czy­ta za­le­cenia, tam wszyst­ko ło­pa­tologicz­nie na­pi­sałam”, ale prócz tego ni słowa, ani wy­ja­śnień, ani po­cie­szenia. Niby X umie czy­tać, ale ma raka, jest za­gu­bio­ny, prze­ra­żo­ny i kom­plet­nie nie wie co dalej. Cóż, to jego pierw­szy rak w życiu. Prze­czy­tał za­le­cenia i nie­stety nie wszyst­ko zro­zu­miał, bo nie jest dla niego o­czy­wi­ste, że re­kon­wa­lescent ma sobie iść i ni­ko­go wię­cej jego los nie in­te­resu­je.

Nie in­te­resu­je nawet, czy te po­ten­cjal­ne prze­rzu­ty wy­kryte w scyn­tygra­fii są i się o­de­zwą na­wro­tem raka za jakiś czas – nikt X-owi nie po­wie­dział, że ma się po­ja­wić u on­kologa albo u ko­gokol­wiek, ni­ko­go nie in­te­resu­je, jak będą mu się goić szwy, ani nawet czy ma ja­kie­kol­wiek po­wi­kła­nia po­ope­ra­cyj­ne. X jest do­cie­kliwy, za­czął do­py­tywać, ale je­dy­ne, czego się do­wie­dział, to że cew­nik może sobie wyjąc sam, bo to łatwe. Tak oto Pa­cjent X do­stał się do sys­temu le­czenia on­kologicz­nego NFZ, zo­stał zo­pe­rowa­ny, a ty­dzień póź­niej z niego wy­rzu­co­ny i po­zosta­wiony sobie. Choć za 300 zł jego uro­log wszyst­ko mu chęt­nie wy­ja­śni. Bo ge­neral­nie „sys­tem NFZ” to je­dy­nie numer pa­cjenta w sta­ty­stykach.

Dziś śred­nia prze­ży­wal­ność pa­cjenta z ra­kiem pro­sta­ty przez 5 lat po za­biegu w na­szym kraju sięga pra­wie 67%, pod­czas gdy w Unii Eu­ro­pej­skiej 83%. Pię­cio­let­nie prze­ży­cie cho­rych z ra­kiem gru­czo­łu kro­kowe­go w przy­pad­ku sta­dium miej­sco­wego wy­no­si nie­mal 100 proc., ale gdy zdąży się roz­siać, czyli da prze­rzu­ty do kości lub tka­nek mięk­kich, spada do 29,8 proc. 268 dni, czyli 9 mie­się­cy ocze­ki­wa­nia na za­bieg może zmie­nić stan miej­sco­wy w roz­sia­ny i żadna u­sta­wa, która nie skra­ca tych mie­się­cy do dni, pod­pi­sa­na dłu­go­pisem pre­zy­denta, tego nie zmie­ni. Pa­cjent X może zwol­nić miej­sce w ko­lej­ce do szpi­ta­la, bo zwy­czaj­nie nie do­cze­ka, choć jego cho­roba była sto­sun­kowo ba­nal­na, albo za około 50 000 zł kupić życie. W sumie tanio. Są na­praw­dę wie­lo­krot­nie gor­sze i bar­dziej zja­dli­we, a przez to bar­dziej za­bój­cze ro­dza­je no­wotworów, któ­rych koszt le­czenia nie mie­ści się pra­wie w żad­nej kie­szeni.