106 lat później na Kremlu zabrakło takiego doradcy jak Rasputin. Żartem historii jest fakt, że człowiek noszący podobne do niego nazwisko popełnił ten sam błąd co Mikołaj II i zaprzepaścił dwie dekady wielkich przemian gospodarczych w tym kraju.
Dlaczego car zwrócił uwagę na pobożnego włościanina? Wokół Grigorija Rasputina narosło wiele legend i półprawd. Oparte były głównie na plotkach i pomówieniach, a tworzyły je wrogie Rasputinowi środowiska dworskie, organizacje polityczne, dekadencka bohema artystyczna Petersburga, a także prawosławni hierarchowie zazdrośni o wpływy, bogactwo i posłuch Rasputina u cara. Żądni zaszczytów i przywilejów przedstawiciele elit nie mogli pogodzić się z faktem, że syberyjski mużyk, często pijany i niechlujny, kaznodzieja bez święceń kapłańskich, wygłaszający pełne patosu i religijnej żarliwości kazania, mógł na co dzień obcować z carem Mikołajem II, jego żoną i dziećmi jak równy z równymi. Witał się z parą cesarską pocałunkami w usta, do cara zwracał się „ojczulku", a do carycy Aleksandry „mateczko". O sympatii, jaką cieszył się w rodzinie panującej, świadczy choćby fakt, że w swej korespondencji do męża caryca Aleksandra zawsze nazywała Rasputina „przyjacielem". Późniejsi wrogowie tego samozwańczego sługi bożego twierdzili, że nazwisko Rasputin wywodzi się od rosyjskiego słowa „rasputnik", co oznacza łajdaka i rozpustnika.
Ale to nie pijaństwo czy rozwiązłe życie erotyczne zadecydowało o wyroku śmierci, jaki wydali na Rasputina spiskowcy z otoczenia Piotra Oldenburskiego. Przesądziło o tym przekroczenie pewnej granicy, którą było podpowiadanie carowi, jak należy prowadzić politykę zagraniczną Rosji.
W 1915 r. Mikołaj II przejął naczelne dowództwo nad armią rosyjską i niemal cały czas przebywał poza Petersburgiem. W stolicy władzę przejęła nieformalnie caryca. Do Rasputina, jej głównego protegowanego, zgłaszały się setki osób z prośbą o wstawiennictwo. Rasputin nie odmawiał pomocy nikomu i na nieudolnie nagryzmolonych karteczkach prosił najrozmaitsze rosyjskie urzędy o przychylne załatwianie spraw petentów. Pokój jadalny w mieszkaniu Rasputina zamienił się w poczekalnię, w której kłębiło się mnóstwo osób oczekujących pomocy. Byli wśród nich duchowni, studenci, panie z petersburskiej socjety, zakonnicy, oficerowie, kupcy i chłopi. Słowem – pełny przekrój rosyjskiego społeczeństwa. Petenci przynosili kwiaty, wino i słodycze, a także pieniądze, którymi „starzec" naprawdę hojnie obdarowywał ludzi proszących o wsparcie materialne. Caryca Aleksandra ochoczo zgadzała się na powierzanie wysokich stanowisk państwowych osobom wskazanym jej przez Rasputina. To dzięki protekcji „starca" w 1916 r. premierem został Borys Stürmer, mający opinię człowieka do głębi fałszywego i dwulicowego, a ministrem spraw wewnętrznych dotknięty chorobą weneryczną Aleksander Protopopow. Dzięki wstawiennictwu Rasputina stanowisko metropolity w Petersburgu otrzymał skorumpowany i budzący ogólną nienawiść Pitirim, a biskupem Tobolska został Barnaba.
W zbiurokratyzowanym, działającym z szybkością żółwia aparacie skrajnie skorumpowanej carskiej administracji Grigorij Rasputin naprawdę czynił cuda.
Ale nie wszyscy się zgadzali, żeby syberyjski chłop miał taką władzę.
Historycy badający życie Grigorija Rasputina potwierdzają, że odkąd stał się on częstym gościem monarszej rodziny, znalazł się na celowniku różnych tajemniczych organizacji, tajnej policji oraz szpiegów z ambasady brytyjskiej i francuskiej. Dzisiaj jest pewne, że brytyjski attaché wojskowy kapitan Oswald Rayner i jego przełożony komandor Oliver Locker Lampson znali szczegóły spisku na Rasputina. I to właśnie Rayner prawdopodobnie oddał ostatni strzał, który zakończył życie „starca” na dziedzińcu przed pałacykiem księcia Jusupowa.
Ale to nie polityczne intryganctwo, hulaszczy tryb życia czy rzekome cuda tak bardzo fascynują współczesnych w osobie Rasputina, ale jego niezwykle trafne przewidywania tego co miało się stać z rodziną carską i Rosją. Podobno miał przepowiedzieć carycy, że straci koronę i zostanie w haniebny sposób zamordowana wraz z mężem i dziećmi. Ostrzegał, że „Rosja pogrąży się w ciemnościach i wpadnie w szpony diabła", a on sam umrze w straszliwej męce. Nie mylił się. Zaledwie półtora roku po jego śmierci ostatni cesarz Rosji, jego żona i dzieci zostali zamordowani przez bolszewików w domu Nikołaja Ipatiewa w Jekaterynburgu. Na ścianie w piwnicy tego domu ktoś napisał ołówkiem jakże znamienny dwuwiersz z Heinego: „Baltazar został tej nocy przez sługi swe zabity".
Zastanawiam się, czy Władimir Putin nie zna tej historii? Czy nie rozumie uniwersalnego przesłania Rasputina, że wojna obnaża rosyjską słabość i zacofanie? Mikołaj II uwierzył, że dowodzi niezwyciężoną potęgą. Podobnie Putin dał się oszukać wojskowej biurokracji, że jego siły zbrojne mogą zająć całą Ukrainę w trzy dni.
Co się stało z Mikołajem II już wiemy. Zobaczymy jaki los wyznaczyła historia Putinowi.
