O tyle niemiłe, że papieski wysłannik rozkoszuje się w Polsce paletą przywilejów. Jako reprezentant Głowy Kościoła przed ołtarzem w gronie miejscowych biskupów zasiada na najwyższym fotelu. Jeśli aksamitny mebel posiadałby złote podłokietniki, to te podtrzymywałyby dostojne ramiona watykańskiej ekscelencji. Z reguły nuncjusz pod każdą szerokością geograficzną na świecie kroczy pod baldachimem w randze tytularnego arcybiskupa. Trochę jak minister bez teki, gdyż arcybiskup tytularny nie posiada własnej diecezji z nabożnymi duszami. Jego rangę można porównać do dwugwiazdkowego generała, przy którym papież świeciłby na pagonach czterema, a kardynał trzema. Jakkolwiek nie do końca odpowiada to uproszczonym w nieświętym umyśle hierarchiom zależności i piramidom władzy. Nuncjusz bowiem reprezentuje rzymską centralę, wobec której lokalne kościoły muszą zejść na kolana. To tłumaczy w przypadku Polski pierwszeństwo papieskiego delegata przed jedynym urzędującym kardynałem Nyczem, emerytowaną eminencją Dziwiszem, prymasem Polski i szefem najbardziej sprężystej struktury kościelnej, konferencji episkopatu, abp Gądeckim. Generalnie jednak nuncjusz w każdym kraju jest prawem kościelnym zobowiązany do wylewania z siebie ostatnich potów, by z miejscowymi biskupami za wszelką cenę szukać porozumienia. Formalnie nie posiada instrumentów nacisku, by siłą wymuszać posłuszeństwo od lokalnych ordynariuszy. Stąd bardziej zakulisowo i w aksamitnych rękawiczkach niż oficjalnie i z podniesionym do góry moralnym palcem podsuwa Watykanowi najodpowiedniejsze kandydatury biskupie z kraju rezydencji. I wtajemnicza rzymskie kongregacje (ministerstwa) w meandry lokalnego kościoła.
Równolegle w imieniu papieża, tym razem występującego w roli monarchicznego zwierzchnika państwa watykańskiego, reprezentuje go wobec władz państwowych. W tej chwili na nieco ponad 200 istniejących państwowych struktur na świecie Watykan utrzymuje stosunki dyplomatyczne z imponującą grupą 130 państw. W Polsce nuncjusz piastuje jeszcze jedną dyplomatyczną funkcję - doyena korpusu dyplomatycznego, godność honorową, czyniąca go pierwszym w gronie akredytowanych ambasadorów przy polskim rządzie.
Po powstaniu w 1918 roku polskiej republiki nuncjusze w Warszawie należeli do kluczowych rozgrywających w Sekretariacie Stanu, najważniejszym watykańskim go w ministerstwie, będącym miksem urzędu premiera z ministerstwem spraw zagranicznych. Jeden z nich, elegancko wyproszony z Warszawy abp Achille Ratti, w przeciągu niepełnych dwóch lat doszedł na same szczyty i jako papież Pius XI zasiadł na piotrowym tronie (1922–39). W PRL pełniący de facto urząd nuncjusza Agostino Casaroli awansował na kardynała-sekretarza stanu (premiera), drugą po papieżu personę – w pierwszej dekadzie pontyfikatu Jana Pawła II. Ale największą władzę nad Wisłą, jaką w swoich rękach skupił papieski nuncjusz, posiadł Józef Kowalczyk, który był Polakiem z krwi i kości. Dokonał nie tylko bezprecedensowego wyłomu w długim szeregu włoskich ekscelencji od czasów przedrozbiorowych, ale pobił też rekord w sprawowaniu urzędu. Wykorzystał korzystny wiatr historii i skierował polski kościół na drogę symbiozy z III RP.
Pakujący obecne jedwabne sutanny do walizek Salvatore Penacchio, watykański lew salonowy z włoskiego południa, dyplomatyczne maniery posiadł w małym palcu. Wyssał je właściwie z mlekiem matki, co jego przypadku oznacza spędzenie całego życia w sutannie nie przed ołtarzem z kadzidłem w ręce, na klęczniku, czy w konfesjonale, tylko z wysoko podniesioną głową na dyplomatycznych parkietach ojca świętego. Nim trafił do Warszawy, w sztuce dyplomacji ćwiczył się w papieskich placówkach na trzech kontynentach, gdzie z wdziękiem i neapolitańskim uśmiechem pociągał za boże sznurki. I akurat w Polsce przytrafiło mu się skrzeczące faux pas. Kilka miesięcy po agresji na Ukrainę do swojej rezydencji zaprosił cały korpus dyplomatyczny w Warszawie, w tym także ambasadora rosyjskiego. Jak ćwierkały w Watykanie wróble na dachu, ku rozsierdzeniu polskich władz. Nieco wcześniej przecież polski suweren wsadził ambasadorowi Putina pod pomnikiem żołnierzy radzieckich w Warszawie nieco czerwonej farby na nieskazitelny garnitur.
Personalne decyzje w dyplomatycznym sektorze na całym świecie z oczywistych względów są utrzymywane w absolutnej dyskrecji. W przypadku Watykanu obleczone podwójnym, świętym milczeniem. Wprawdzie i tam popija się trywialną, bynajmniej nie świętą wodę, buduje większości polityczne i kopie pod rywalami dołki, ale fasada pozorów sugeruje, jakoby za Murami św. Leona decyzje zapadały przy użyciu kropidła i w szeleście anielskich skrzydeł. Jakby nie rozgrywały się tam najzwyklejsze wojenki polityczne, znane także każdej demokracji. A ta największa, prowadzona obecnie przeciwko zbyt liberalnemu Franciszkowi, skupia w swoich szeregach kurialistów, członków światowego episkopatu i świeckich prawicowców. Gdzie w tej rozgrywce lokowała się ekscelencja Pennacchio? Niekoniecznie tam, gdzie widziałby go papież Franciszek. Akurat kiedy papież po serii skandali ogłosił „zero tolerancji” dla krycia przez diecezjalnych biskupów podległych im drapieżców w sutannach i po raz pierwszy w dziejach Kościoła za zmowę milczenia zagroził hierarchom konsekwencjami, pospadały nad Wisłą biskupie głowy. Tylko nie z inicjatywy nuncjusza. Uformowany w feudalno-arystokratycznym biotopie kościelnym Salvadore Penacchio solidaryzował się z konserwatywną większością w polskim episkopacie. Tymczasem, skoro ryba śmierdzi od głowy, erozja na szczytach hierarchicznego Kościoła podmywa go nawet na tradycyjnej polskiej prowincji, nie generuje powołań i spokojnych dochodów. Wręcz przeciwnie, ochoczo zachęca dziatwę do ucieczki z religii, katolików do omijania świątyń wielkim łukiem, a parafian do zatrzaskiwania drzwi przed pukającym z kolędą proboszczem. To przynajmniej najbliższe otoczenie papieża Franciszka musiało uznać, że ekscelencja Pennacchio bardziej sprawdzi się w sali wykładowej i w fotelu rektora papieskiej kuźni przyszłych watykańskich dyplomatów służbie Apostolskiej Stolicy, niż na niebezpiecznym glacis polskiego kościoła. Jego archaiczne, krucjatowe oblicze określa krzyżowiec z Krakowa abp Jędraszewski i populistyczny Tadeusz Rydzyk. Przewodzą oni większości episkopatu, która kibicuje wewnątrzkościelnym oponentom Franciszka, nad Wisłą obsesyjnie ściga plemniki, tęczową zarazę, a w chwilach wolnych straszy ogniem piekielnym. Nie bardzo wciela franciszkowy program „ubogiego kościoła ubogich ludzi”. Skoro w Watykanie papież tnie jeden po drugim przywileje kościelnej arystokracji, pozbawia ją prawa do zakupu wysokogatunkowych win i szampanów po zaniżonych cenach czy damskiego personelu do sprzątania apartamentów i zaparzania herbaty – to jego nowy nuncjusz w Warszawie będzie implementował zasady „ubogiego kościoła ubogich ludzi”, a rodzimych hierarchów wysłał do kanciapy i kuchni, by sami chwycili odkurzacz do ręki, a torebkę z herbatą włożyli do szklanki. I z tej perspektywy spojrzeli dopiero na antropologię człowieka. Odechce się im wtedy obsesyjnego ścigania plemników i tęczowej zarazy, a zasadę „zera tolerancji” wezmą sobie wreszcie do serca.
