Przez trzy dekady z okładem „Il Cavaliere”, jak nazywali rodaka – przydomek odnosił się do przyznania mu odznaczenia w 1992 roku „Cavaliere del Lavoro” (rycerz pracy) – wypełniał im czas. A to z fotela premiera, a to jako magnat medialny, a to jako szef piłkarskiego koncernu AC Mediolan. Najczęściej jednak jako skandalista zapełniał szpalty prasy kolorowej i prywatnych mediów komercyjnych.
Jak mało kto w powojennej historii kraju polaryzował włoskie rodziny. Berlusconi wydawał się nieśmiertelny. Morelowa cera, wolna od zmarszczek po operacjach plastycznych twarz, farbowane włosy, u boku atrakcyjna 30-latka (posłanka z ramienia jego partii) tworzyły aurę witalnego adonisa. Górę wzięła jednak mało medialna biologia w postaci białaczki i zapalenia płuc.
Ten syn urzędnika bankowego, a na początku swojej kariery sprzedawca odkurzaczy i wodzirej na statkach wycieczkowych, w jednakowym stopniu i z niebywałą konsekwencją swoich przeciwników doprowadzał do wściekłości, zwolenników do euforii. Obsesję w kraju na swoim punkcie podzielał zresztą sam. Chełpił się, że jest „Jezusem Chrystusem polityki”. Gdziekolwiek by się nie pojawił, od razu ubiegał się o palmę pierwszeństwa. Jako biznesmen branży medialnej musiał zostać najbogatszym Włochem, jako szef AC Milan zdobyć największą liczbę piłkarskich trofeów, a jako polityk – sympatię największej liczby wyborców, zwłaszcza kobiet. Ale w kraju, naznaczonym notorycznymi upadkami koalicyjnych rządów, jako premier przetrwał ze swoim rządem całą kadencję. Czym wyczarował prawdziwy cud. W fotelu szefa rządu przesiedział 3336 dni – absolutny rekord – co w swoim już mniemaniu, uczyniło go najlepszym premierem od czasów Mussoliniego.
Przy politycznym debiucie w 1994 roku odcinał kupony od upadku przeżartego korupcją powojennego systemu na Półwyspie. Firmowała go chrześcijańska demokracja. Po jej politycznej dematerializacji niczym odkurzacz wessał Berlusconi jej odpadki. Z założoną przez siebie formacją Forza Italia wchłonął właściwie wszystko, co poruszało się na włoskiej scenie politycznej między centrum a ultraprawicą. Ale i on szybko trafił na celownik prokuratorów. „Jeśli Silvio nie przejąłby władzy, trafilibyśmy za kraty albo pod most”, wyznał jego partyjny kolega Fedele Confalonieri. Do końca życia jego nazwisko zdobiło akta sądowe w niemal 30 procesach. Mimo to Włosi czterokrotnie wybierali go na premiera. Tajemnicę sukcesu ujawnił rodzimy dziennikarz Beppe Severgnini: "To synteza wszystkich naszych włoskich przyzwyczajeń, wad i cnót. Posiada niebywałą zdolność głębokiego przeniknięcia w naszą siatkę społeczną. Odpuszcza nam nasze grzechy, nie prawi moralnych kazań, zamiast tego robi z nas wspólników”.
Widziany oczami politologa rządził Berlusconi Włochami jak ojciec chrzestny własnym klanem. Zapatrzony w wypychanie własnych kieszeni zaprowadził kraj na krawędź bankructwa (2011). Po serii procesów grad kar pozbawił go kolejno prawa sprawowania urzędów publicznych, zasiadania w fotelu senatorskim, posiadania paszportu. Na końcu tego łańcucha musiał z miotłą w ręku posługiwać w domu seniora dla pacjentów z demencją. Istotniejsze jednak, Berlusconi przekształcił Włochy nie tyle w mediokrację, ile w „demokrację rozrywkową”. Nie partie, dyskusje programowe czy dialog z wyborcami rzeźbiły życie polityczne kraju, a bogaci, piękni i znani. Castingi celebrytów, które w talk-show i innych rozrywkowych programach telewizyjnych wyłaniały nowych członków rządu, parlamentu i partii, nie wykluczały także kobiet. Oczywiście z długimi nogami i figurą modelki. „Pracuję nieustannie, jedynie od czasu do czasu oglądam jakąś piękną kobietę. Ale to jest lepsze niż bycie gejem”, brzmiał jeden z bonmotów lidera Forza Italia. Ani konserwatywnej partii, ani nawet populistycznej, a marketingowej.
O tyle jednak Berlusconi wywierał wpływ na polityczną praktykę, o ile odwrotnie, ta kształtowała jego oraz tych, którzy na niego głosowali. I bez Berlusconiego zarówno Włochy, jak i kraje demokratyczne doczekałyby się polityków wędrujących przez talk-shows, otoczonych „pijarowcami”, ustalających swoje ruchy w oparciu o wyniki sondażowni, a swój kraj traktujących jak zbiór akcji giełdowych. Donald Trump, wolny od włoskiego kolorytu i wszechobecnej między Mediolanem a Palermo kultury ironii, produkt największej przecież demokracji, nie spadł z nieba. Infantylizacja cyfrowych społeczeństw Zachodu z jednej i neoliberalizm z drugiej strony wyrzeźbiły koryto, w którym płynie mainstreamowy strumień współczesnej polityki. Jako entertainer z przemysłu rozrywkowego i bezwzględny biznesmen, aktywny w wielu branżach jednocześnie, w sposób najbardziej jaskrawy ucieleśniał Berlusconi narastający metysaż popkultury, biznesu i polityki. Pewnie dlatego najbliżej mu było do prawicowego populizmu. Nieprzypadkowo więc wśród standardowych kondolencji, które nadeszły do Rzymu, szczerze jego śmierć opłakuje trójca w postaci: Władimira Putina, Viktora Orbana i Binjamina Netanjahu. Równie nieprzypadkowo od marca w Londynie można obejrzeć jego musical „Berlusconi”. Nieoczekiwanie urósł on do rangi epitafium. W programie songi pokroju „Bunga-bunga” i „Mój weekend z Putinem”, któremu w przyjacielskim geście sprezentował buduarowe łóżko.
