Na wtorek 6 lipca zaplanowano w końcu otwarcie najbardziej prestiżowego festiwalu w Europie, czyli Cannes. Jego dyrekcja, w przeciwieństwie do innych imprez, m. in. Berlinale, nie poszła nigdy na kompromis w sprawie wersji on line, stwierdzając, że Cannes odbędzie się z udziałem gwiazd, krytyków i publiczności – albo nie odbędzie się wcale. To kosztowało Francuzów rok postoju, ale postawili na swoim. Do kurortu nad Morzem Śródziemnym zjechało teraz 15 tysięcy specjalistów z branży oraz m. in. Jodie Foster, której przyznano nagrodę za całokształt.
Wśród gości są też organizatorzy festiwali w Polsce, selekcjonerzy, dziennikarze. Krótki, bo ledwie dwugodzinny lot samolotem do Nicei, a później krótka jazda TGV, otworzyły im oczy na świat niczym wolterowskiemu Kandydowi. W kraju narzeka się, że antyszczepionkowcy, rezygnując z wyjazdów zagranicznych – przecież trzeba mieć certyfikat! – zgromadzili się nad polskim morzem, gdzie nie nosząc maseczek, nie mając szczepień, zarażają się bez ograniczeń.
Tymczasem w Cannes i innych paryskich miastach, gdzie na lipiec przygotowano słynne letnie festiwale – m. in. teatralny w Avignon, gdzie gościć będzie polski TR Warszawa – jest podobnie. W Cannes mało kto chodzi w maseczkach, myśląc pewnie: „Kto by wytrzymał taki upał!”. Wyjątek stanowią Azjaci, ale ci od dawna są poza konkurencją. A przecież we Francji do końca czerwca zaszczepiło się dwoma dawkami 34 mln obywateli: nieco więcej niż połowa.
Polacy do Cannes przylecieli z kraju, gdzie w teatrach i kinach może przebywać 75 procent widowni. W canneńskim festiwalowym pałacu, od biedy stosuje się ograniczenia, ale już w Grand Theatre Lumiere, gdzie mieści się około 2300 osób czy w sali Debussy z 1500 miejscami – żadnych ograniczeń nie ma. Widzowie siedzą ramię w ramię.
Inne wrażenia wywołuje podróż do Niemiec czy Austrii. Miałem okazję ostatnio brać udział w prestiżowym konkursie Ring Award w Grazu, który promuje młode zespoły operowe. W finale znalazł się polski reżyser Krystian Lada ze współpracownikami. Widzowie – choć to dyrektorzy z różnych europejskich teatrów, w tym belgijskich i francuskich – pod czujnym okiem bileterów niezwykle zdyscyplinowani: każdy w masce, rozsadzeni na sali, która teraz może mieścić połowę widzów.
Z kolei obecność na monachijskiej premierze „Tristana i Izoldy” Krzysztofa Warlikowskiego wymagała ode mnie przemieszczenia się przez granicę austriacko-niemiecką, której przez wiele lat de facto nie było. Teraz znów jakby jest: Schengen w lekkim zawieszeniu?
Niewidoczną przez wiele lat linię, dzielącą niemieckojęzyczne narody, teraz wyznacza strefa, gdzie trzeba zwolnić do 10 km na godzinę. W punkcie zero stoi pan w kurteczce, który niezidentyfikowanym bliżej urządzeniem – może to tylko intuicja? – lustruje przejeżdżających kierowców. Akurat wzbudzili jego zaufanie. Czy naprawdę mysz się nie prześlizgnie? A co z wirusem mniejszym od myszki?
W oderwaniu od przygranicznego luzu, w Monachium wejście nawet do ogródka – cóż że na świeżym powietrzu! – wymaga nie tylko okazania certyfikatu, ale też zeskanowania kodu QR. Jak ktoś nie ma smartfona – musi wypełnić bumagę. Boże święty, myślę, chciałbym mieć prowizję od przechowalni tych wszystkich danych i papierów: mógłbym żyć z samych odsetek do końca życia!
W Operze Monachijskiej też trzepią. W roli cerberów zatrudniono szatniarki, które z uśmiechem, ale czujnie, przeglądają certyfikaty. Dyrekcja dzielnie ponosi straty, ponieważ zapełnia co drugie miejsce na widowni. 5 godzin na Wagnerze trzeba wysiedzieć w masce, na szczęście seans Warlikowskiego funduje idealne zapomnienie. Sztuka o śmierci, ale raczej wszyscy przeżyją.
Jaki z tego wniosek? Uczestnicząc w imprezach kulturalnych w kilku różnych krajach można odnieść wrażenie, że choć wciąż przebywamy w Unii Europejskiej – mamy do czynienia ze światami równoległymi.
Może to i dobrze: co kraj to obyczaj. Ale przecież wirus nie jest zwykłym bohaterem balu maskowego, jaki pokazywano w Grazu, który nie rozpoznaje kto jest kim i kogo można zaatakować.
Dla wirusa nie ma granic, a te które teraz budują urzędnicy – często niekonsekwetnie, są iluzoryczne. Dlatego pytanie o obligatoryjność szczepień – choć narusza wolności obywatelskie – pewnie w końcu padnie.
Może już jesienią, bo przecież największym ograniczeniem wolności jest śmierć. I bynajmniej nie taka, jakiej doświadcza na przykład Don Giovanni w finale opery Mozarta, tylko taka, jak mogą doświadczyć widzowie, którzy poszli do teatru niezaszczepieni, ulegając nie tylko pięknu muzyki, ale i iluzji, że wirus to wymysł Gatesa.
To co: wszywamy sobie chipa?
