II wojna światowa

Spór o dzień zwycięstwa. Część II

W maju 1945 roku strach przed niewolą rosyjską był tak silny wśród niemieckich żołnierzy i oficerów, że wiele oddziałów, mimo wyraźnych rozkazów Hitlera nakazujących walkę do ostatniego pocisku, usiłowało przebić się przez okrążające je pierścienie wojsk sowieckich, aby przedostać się na linię frontu zachodniego i poddać się aliantom zachodnim. Jednak gen. Dwight Eisenhower odmówił wszelkich negocjacji ze stroną niemiecką.

Paweł Łepkowski
Marszałek Związku Radzieckiego Gieorgij Żukow podpisuje akt kapitulacji niemieckiego Wehrmachtu, foto:Bundesarchiv, Bild 183-R83900 / CC-BY-SA 3.0, CC BY-SA 3.0 DE, via Wikimedia Commons

Feldmarszałek Albert Kesselring, dowodzący siłami niemieckimi na froncie wschodnim, bezskutecznie próbował ustalić warunki wysłania swego emisariusza do kwatery głównej Eisenhowera. Działania prezydenta III Rzeszy admirała Karla Dönitza sprowadzały się do wymuszenia na zachodnich aliantach przyjęcia całkowitego poddania się niemieckich wojsk tylko zachodniej stronie koalicji antyhitlerowskiej. Doskonale rozumiejąc, że tego rodzaju próby mają na celu rozbicie koalicji, a przynajmniej wzbudzenie podejrzeń Stalina, Dwight Eisenhower zażądał od Dönitza przysłania oficera z odpowiednimi kompetencjami do prowadzenia rozmów o bezwarunkowej kapitulacji. Do kwatery głównej Alianckich Sił Ekspedycyjnych w Reims we Francji przybył gen. płk Alfred Jodl, który był reprezentantem Naczelnego Dowództwa Wehrmachtu i prezydenta III Rzeszy adm. Karla Dönitza. 7 maja 1945 r. o godzinie 2.41 nad ranem podpisany został akt bezwarunkowej kapitulacji wszystkich sił zbrojnych III Rzeszy. W imieniu sił zbrojnych USA i Wspólnoty Brytyjskiej dokument podpisał gen. Walter Bedell Smith, w imieniu sowieckich sił zbrojnych zaś gen. mjr Iwan Susłoparow. Francuskie siły zbrojne reprezentował jedynie jako świadek gen. François Sevez.

Ciekawostką jest, że akt kapitulacji został przygotowany przez brytyjskiego oficera operacyjnego płk. Johna Consuella i był niemal identyczny z aktem kapitulacji wojsk III Rzeszy na froncie włoskim. Historycy twierdzą, że płk John Consuell – w cywilu menedżer teatralny – uprościł sobie zadanie i przepisał tekst wiekopomnego aktu kapitulacji z wojskowego magazynu „Stripes and Stars" omawiającego kapitulację państw Osi we Włoszech. Ustalenia aktu kapitulacyjnego miały wejść w życie 8 maja 1945 r. o godzinie 23.01. Zgodnie z nimi siły zbrojne III Rzeszy poddawały się aliantom i zostały zobowiązane do respektowania i przestrzegania ustaleń zawartych w 5 punktach dokumentu:

1. My, niżej podpisani, działając z upoważnienia niemieckiego Naczelnego Dowództwa, niniejszym bezwarunkowo poddajemy Najwyższemu Dowództwu Alianckich Sił Ekspedycyjnych i jednocześnie radzieckiemu Najwyższemu Dowództwu wszystkie siły na lądzie, morzu i w powietrzu, które w dniu dzisiejszym znajdują się pod niemiecką kontrolą.

2. Niemieckie Naczelne Dowództwo bez zbędnej zwłoki wyda dowódcom sił lądowych, morskich i powietrznych znajdującym się pod niemieckim dowództwem rozkaz zaprzestania działań o godzinie 23.01 czasu środkowoeuropejskiego w dniu 8 maja i do pozostania na pozycjach zajmowanych w tym czasie. Żaden statek, jednostka pływająca ani też statek powietrzny nie zostanie zatopiony, ani też nie zostaną dokonane żadne uszkodzenia w ich kadłubach, maszynach lub wyposażeniu.

3. Niemieckie Naczelne Dowództwo natychmiast wyda odpowiednim dowódcom rozkaz podporządkowania się, a także zapewni realizację rozkazów wydanych przez Najwyższe Dowództwo Alianckich Sił Ekspedycyjnych i przez radzieckie Najwyższe Dowództwo.

4. Niniejszy akt kapitulacji nie będzie obowiązywał i zostanie zastąpiony przez ogólny dokument o kapitulacji Niemiec i niemieckich sił zbrojnych jako całości, który będzie nałożony przez lub w imieniu Sprzymierzonych.

5. W przypadku gdy niemieckie Naczelne Dowództwo lub siły znajdujące się pod jego kontrolą nie wywiążą się ze zobowiązań niniejszego aktu kapitulacji, Najwyższe Dowództwo Alianckich Sił Ekspedycyjnych i radzieckie Najwyższe Dowództwo podejmą działania karne bądź takie, jakie uznają za stosowne.

Kontrowersje wokół dokumentu i „druga kapitulacja III Rzeszy"

Na skutek protestów Churchilla i Stalina domagających się, aby z przyczyn formalnoprawnych podpisać dokument w obecności przedstawicieli najwyższych wojskowych, tzn. marszałka Georgija Żukowa, postanowiono ponownie podpisać akt bezwarunkowej kapitulacji III Rzeszy. Do pięciu punktów dokumentu dodano punkt szósty, w którym zaznaczono, że wprawdzie dokument sporządzono w językach: angielskim, rosyjskim i niemieckim, ale tylko wersje angielska i rosyjska są wiążące i one zostaną ratyfikowane w Berlinie. W nocy z 8 na 9 maja 1945 r. w gmachu szkoły saperów w berlińskiej dzielnicy Karlshorst został podpisany drugi i ostateczny dokument o bezwarunkowej kapitulacji III Rzeszy kończący nieodwołalnie działania wojenne na terenie Europy. Przy wtórze terkotu kamer filmowych, błysku fleszy aparatów fotograficznych, ze strony niemieckiej dokument podpisali: szef Naczelnego Dowództwa Wehrmachtu feldmarszałek Wilhelm Keitel, dowódca Kriegsmarine adm. Hans-Georg von Friedeburg oraz przedstawiciel Luftwaffe gen. płk Hans-Jurgen Strumpf. W imieniu aliantów kapitulację Niemiec przyjęli: marszałek Georgij Żukow i reprezentant Najwyższego Dowództwa Alianckich Sił Ekspedycyjnych, brytyjski marszałek lotnictwa Artur William Tedder. Jako świadkowie swe podpisy złożyli: amerykański generał lotnictwa Carl Spaatz i francuski generał Jean de Lattre de Tassigny. Ostatni podpis został złożony 15 minut po północy 9 maja 1945 r., podczas gdy działania zbrojne ustały zgodnie z ustaleniami z Reims godzinę wcześniej, czyli o godzinie 23.01. Różnice czasowe sprawiły, że dwa dni – 8 i 9 maja – są obecnie celebrowane jako data zakończenia II wojny światowej na kontynencie europejskim.


Przeczytaj też:

Hitler i Stalin. Fatalne zauroczenie. Część I

22 czerwca 1941 r. rozpoczęła się realizacja planu Barbarossa. Radziecka historiografia ukazywała państwo stalinowskie jako niewinną ofiarę niemieckiej napaści, a Hitlera jako szaleńca, który bezmyślnie rozpoczął wojnę na dwa fronty. Dziś możemy przypuszczać, że był to obraz całkowicie fałszywy.

Jak świat ratował polskich uchodźców

30 lipca 1941 r. premier rządu polskiego na uchodźstwie generał Władysław Sikorski i ambasador ZSRR Iwan Michajłowicz Majski podpisali w Londynie układ o wznowieniu polsko-sowieckich stosunków dyplomatycznych.

Swastyki na choince

W rocznym cyklu nazistowskich świąt i rytuałów Boże Narodzenie było okazją dla hitlerowskich przywódców, aby okazać nieco bardziej humanitarne oblicze. Służyć temu miały gigantyczne imprezy świąteczne organizowane w domach kultury, pałacach sportu czy w domach towarowych.

Spór o dzień zwycięstwa. Część I

Data zakończenia II wojny światowej w Europie dzieli narody, rządy i historyków. Na Zachodzie Dzień Zwycięstwa obchodzony jest 8 maja. Rosjanie na przekór całemu światu świętują zakończenie Wielkiej Wojny Ojczyźnianej 9 maja.

Jak naziści zbudowali współczesne Niemcy

Wielu najwyższych rangą polityków RFN, którzy przez lata epatowali swoją rzekomą antynazistowską postawą podczas wojny, w rzeczywistości należało do NSDAP, Hitlerjugend, a nawet SS.

Walka o godną śmierć

79 lat temu, 19 kwietnia 1943 r. rozpoczęła się jedna z najbardziej heroicznych insurekcji w dziejach świata, która do historii przeszła pod nazwą powstania w getcie warszawskim. Być może określenie „powstanie” jest w tym przypadku nieco emfatyczne. Historycy zachodni zatracają bowiem proporcje,...


Redaktor naczelny: Paweł Łepkowski | Edytor: Marta Narocka-Harasz  

Kontakt: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Stale współpracują: Zofia Brzezińska, Robert Cheda, Jacek Cieślak, Zuzanna Dąbrowska, Gaja Hajdarowicz, Grzegorz Hajdarowicz, Mariusz Janik, Krzysztof Kowalski, Hubert Kozieł, Marek Kutarba, Jakub „Gessler” Nowak, Tomasz Nowak, Joanna Matusik, Justyna Olszewska, Marcin Piasecki, Paweł Rochowicz.

©
Wróć na górę