Niektóre państwa, hojnie obdarowane przez naturę unikatową florą i fauną czyniącymi je turystycznymi rajami, wprowadziły stosowane przepisy prawne mające chronić te dobra przed dewastacją przez lekkomyślnych turystów. Aby jednak to ochronne prawo spełniało swoją rolę, niezbędna jest międzynarodowa solidarność w przestrzeganiu zasad. Kropla drąży bowiem skałę, a nawet niewielkie ilości zabranych przez nas ze środowiska naturalnego czy kupionych jako pamiątka z wakacji elementów roślin oraz zwierząt mają wpływ na ekosystem, z którego je czerpiemy. Trzeba pamiętać, że w swoich preferencjach nie jesteśmy odosobnieni, a takich najpiękniejszych okazów pragnie wielu turystów, których też z kolei jest z roku na rok coraz więcej... Nie dziwi więc fakt, że wspólna ochrona przyrody prowadzona przez wiele państw stała się dużo wydajniejsza niż samodzielne działania poszczególnych krajów i jej jak najskuteczniejsza forma leży w interesie nas wszystkich.
Kwestia poszanowania przyrody obcego kraju, w którym jesteśmy przecież gośćmi, nie jest zresztą tylko przejawem świadomości ekologicznej czy nawet kultury osobistej. To także materia związana z przestrzeganiem prawa. Krótko mówiąc, istnieją takie pamiątki z elementami pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, których nigdy nie można wywozić z kraju, w którym one powstały. Warto również zwracać uwagę na to, czy takie przedmioty można wwozić do krajów tranzytowych, przez które odbywamy podróż i wreszcie docelowo do naszego kraju. Zagrożone lub chronione gatunki, a także najcenniejsze i unikalne zasoby muszą być traktowane w szczególny sposób. Tylko od nas bowiem zależy, czy przetrwają i będą mogły ozdabiać ziemię, którą odziedziczą po nas kolejne pokolenia.
Niestety istnieje kategoria „turystów”, która poza własną korzyścią nie liczy się z żadnymi innymi wartościami. Dlatego prawo międzynarodowe nie może ograniczać się do apelowania o umiar i rozsądek w doborze wakacyjnych pamiątek. Konieczne okazało się powołanie określonych aktów prawnych, regulujących przedmiotową materię. 12 grudnia 1989 roku Polska przystąpiła do Konwencji o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem (Konwencja Waszyngtońska z 3 marca 1973 roku, zwana w skrócie CITES). Konwencja weszła w życie w Polsce 12 marca 1990 roku i obowiązuje do dziś.
Co to oznacza dla polskiego turysty? Przede wszystkim konieczność zachowania daleko idącej ostrożności podczas nabywania i przewożenia wakacyjnych pamiątek. Szczególną uwagę należy zwrócić na kontrowersyjne wyroby z kości słoniowej, rogów nosorożca, koralowców, muszli, skór gadów i ssaków (głównie: krokodyli, węży, dzikich kotów, wilków, niedźwiedzi), innych kości zwierząt, pamiątek z karapaksów żółwi, szczęk rekinów, czy też węży lub skorpionów w butelkach. Aby bezpiecznie przewozić tego typu rzeczy, warto przed dokonaniem zakupu zapoznać się z przepisami kraju, w którym chcemy je nabyć, przepisami krajów tranzytowych oraz kraju docelowego. Warto też poinformować sprzedawcę o swoim zamiarze przewiezienia towaru za granicę – niewykluczone, że dysponuje on odpowiednimi dokumentami wywozowymi, co może ułatwić procedurę. Trzeba pamiętać, że oprócz dokumentu zezwalającego na wywóz równie istotny jest dokument zezwalający na przywóz! Ostatnią deską ratunku jest także kontakt z Ministerstwem Klimatu i Środowiska, które rozwieje wszystkie wątpliwości w kwestii legalności przewozu określonego przedmiotu. MKiŚ może ponadto podpowiedzieć, w jaki sposób sprawnie przeprowadzić procedurę importową.
CITES zawiera także wytyczne dotyczące towarów, których przewóz do UE jest z całą pewnością niedopuszczalny. Lepiej więc zawczasu pożegnać się z ewentualnymi marzeniami m.in. o trofeach wilka z Białorusi, Mongolii, Turcji; o morsie z Grenlandii (a więc również pamiątkach z jego kłów); nierozłączce czerwonogłowej z Demokratycznej Republiki Konga, Wybrzeża Kości Słoniowej, Gwinei, Mali, Togo; o licznych gatunkach koników morskich np. z Indonezji; niektórych motyli z Wysp Salomona; skrzydelniku olbrzymim (jego muszle są popularną pamiątką) z Grenady i Haiti; niektórych muszli m.in. z Wietnamu, Mozambiku, Wysp Salomona; a także niektórych storczyków z Korei Południowej, Chin, Wietnamu, Laosu i Belize.
Obecnie szacuje się, że handel towarami zabronionymi przez CITES znajduje się w czołówce rodzajów przestępstw pod względem przynoszonych dochodów obok handlu ludźmi, bronią i narkotykami. To najlepszy dowód na to, że pomimo prawie 50 lat funkcjonowania konwencji, nadal jest w tym obszarze dużo do zrobienia – nie tylko w zakresie kontroli w państwach, z których te gatunki pochodzą, lecz także tam, gdzie są one importowane. Chcąc dopomóc w przyspieszeniu tego procesu, warto czasem powściągnąć apetyt na wyszukane pamiątki. Cudowne chwile podróży, uwiecznione na zdjęciach i filmach, i tak z pewnością zostaną w naszej głowie na długie lata. Natomiast świadomość szacunku, jaki okazaliśmy matce naturze zostawiając jej dary na miejscu w spokoju, może okazać się dużo cenniejsza od nawet najbardziej egzotycznych i oryginalnych zdobyczy.
