Karę, jaka spadła na Ye (jak dziś każe się tytułować amerykański muzyk), można uznać za stosunkowo łagodną: po serii antysemickich twittów, wzmocnionej rozmową z Jonesem, nowy właściciel Twittera – Elon Musk – osobiście poinformował o zawieszeniu konta rapera w tym społecznościowym portalu. Swój kontrakt z Westem zerwała też firma Adidas. Wypowiedzi i posty muzyka uznano za nawoływanie do przemocy, tym bardziej szkodliwe, że chodzi o jedną z największych gwiazd muzyki popularnej.
Problem jednak w tym, że nazizm za Atlantykiem z powodzeniem przetrwał – czy też przyoblekł się w nową formę. Od 1959 r. legalnie działa tam Amerykańska Partia Nazistowska (American Nazi Party), a właściwie nawet dwie organizacje używające tego szyldu. W 1974 r. pojawił się też Sojusz Narodowy (National Alliance), a w 1983 r. organizacja White Aryan Resistance (przetłumaczmy to jako Organizację Oporu Białych Arian), ufundowana skądinąd w miejscowości Warsaw w Indianie w oparciu o tamtejsze struktury Ku Klux Klanu. Najświeższym wynalazkiem jest Atomwaffen Division, znana też jako National Socialist Resistance Front, założona w 2013 r. na południu kraju.
Jak w 2020 r. szacowało Southern Poverty Law Center, starsze organizacje wytraciły może nieco impet i członków gdzieś na przełomie stuleci, za to w ostatnich latach nabrały go znowu. Nawet hasło "America First" – tak chętnie używane przez Donalda Trumpa – było sloganem, który przed II wojną światową łączył zarówno zwolenników izolacjonizmu, jak i miejscowych sympatyków Hitlera. Amerykańscy naziści mogli się też poczuć pewniej, gdy po starciach między sympatykami radykalnej prawicy i lewicy w Charlottesville Trump ostrożnie potępił obie formacje.
Amerykańscy przyjaciele swastyki
Wszystkie te organizacje działają ze stosunkowo otwartą przyłbicą, bez większych oporów nawiązując do filozofii i symboliki III Rzeszy – i to mimo tego, że poza Europą to właśnie w Ameryce historia II wojny światowej i Holokaustu są najlepiej znane, a problematyką zajmuje się wielotysięczna społeczność historyków. Najciemniej jest jednak pod latarnią: przez długie powojenne dekady amerykańscy sympatycy nazizmu byli tematem omijanym przez tamtejszych badaczy. Dopiero w 2018 r. pojawiła się praca "Hitler's American Friends: The Third Reich's Supporters In The United States" Bradley'a W. Harta.
W dużym skrócie wynikało z niej, że Hitler miał swoich przyjaciół i zwolenników nie tylko w osobie Charlesa Lindbergha, ale też wysoko postawionych polityków, duchownych czy lokalnych działaczy. Próbowali oni popychać Biały Dom w stronę zawarcia sojuszu z III Rzeszą niemal do ostatnich chwil przed Pearl Harbor. – Prawdziwym zagrożeniem, którego na szczęście USA uniknęły, był scenariusz, w którym osobistość taka jak Lindbergh zbiera te wszystkie rozproszone grupy razem w okresie wyborów – mówił Hart magazynowi "Time".
Owszem, skala amerykańskich sympatii dla Hitlera została po II wojnie światowej przykryta narracją o zwycięstwie dobra nad złem – co pozwalało leczyć powojenne traumy i uzasadniać udział w wojennych zmaganiach, zwłaszcza tych daleko od granic Ameryki. W tej narracji Lindbergh stał się wyjątkiem od reguły, a Ameryka opanowana przez nazistów była co najwyżej fantazją Philipa Rotha ze "Spisku przeciw Ameryce", a nie realnym scenariuszem, którego udało się uniknąć. Z drugiej jednak strony lekceważący stosunek do dziedzictwa nazizmu jako hobby marginalnych grupek przejawił się w tym, że w Charlottesville suprematyści mogli bezkarnie wyciągać flagi III Rzeszy, a swastyka jest symbolem, który bywa publicznie eksponowany – i to nie w nawiązaniu do swych indyjskich korzeni, lecz czasów znacznie nam bliższych.
I choć Atomwaffen Division jest uznana przez szereg rządów na świecie za organizację terrorystyczną, to w USA cieszy się stosunkowo dużą swobodą działania. A i w kulturze popularnej można natrafić na oczywiste ślady funkcjonowania tego typu środowisk w Ameryce: dowodem choćby film "American History X" z 1998 r., z nominowanym do Oscara Edwardem Nortonem, czy seria "Synowie Anarchii", w której kalifornijscy sympatycy III Rzeszy odgrywają niepoślednią rolę.
Opcja w menu
Tak, Ameryka nie jest tu odosobniona. Miłośników nazizmu można znaleźć w całej spustoszonej niegdyś przez Wehrmacht i Luftwaffe części Europy – od Polski i Rosji, po Bałkany czy Wielką Brytanię. Środowiska te funkcjonują jednak nie obok narracji historycznej, tylko wbrew niej. Lokalne prawo utrudnia im symboliczną obecność w przestrzeni publicznej, a opinia społeczna w dużej mierze je potępia.
Ale to specyfika Europy. W Azji, w tym w Indiach czy Chinach, Holokaust to mało znany poboczny wątek historii II wojny światowej. W Chinach o przywódcy III Rzeszy mawia się: lihai, okrutny lecz skuteczny wódz. Autor brutalnych podbojów, ale zaprowadzający na podbitych terytoriach spokój, stabilność i jaki taki dobrobyt. Człowiek, który bezwzględnie, ale efektywnie kończy z anarchią i rządami watażków. Czyngis-chan, Tamerlan, może i po trochu Mao. Gdzie drwa rąbią, tam wióry lecą – wzruszyliby ramionami Chińczycy, gdyby pouczać ich na temat ludobójstwa.
Mit Hitlera w Chinach ożywiają też pseudohistoryczne legendy o tym, że przyszły dyktator został podczas studiów w Wiedniu przygarnięty przez mieszkającą w Austrii chińską familię Zhang i jakoby do końca życia miał dzięki temu zachować sympatię dla Chińczyków.
Im dalej od metropolii, tym bardziej widoczna jest ta obojętność czy ignorancja wobec historii. I podobnie może być w Afryce: pomimo całego rasizmu, jaki cechował nazistowską ideologię, na Czarnym Lądzie nazwisko Führera jest często spotykane – ledwie dwa lata temu w wyborach lokalnych w Namibii zwyciężył mało wcześniej znany polityk o nazwisku Adolf Hitler Uunona. W Zimbabwe jeden z liderów antykolonialnej partyzantki Chenjerai Hunzvi nosił frontową ksywkę Hitler. W RPA znany był tancerz o takim nazwisku. Nie ma, rzecz jasna, statystyk pokazujących, jaka jest skala nazwiska. Ale afrykaniści tłumaczą ją prostym mechanizmem: według dostępnej wiedzy Hitler był potężnym wodzem, który podbił pół świata. Jego poglądy czy zbrodnie nie są tam po prostu znane – można nazwać dziecko Hitler, Napoleon czy Tamerlan – i symbolizuje to tylko potężnego wodza.
Ale Kanye West nie mieszka na antypodach Zachodu. Jest też zajadłym antysemitą, co z kolei nie zdarza się wśród Chińczyków czy Afrykanów, spośród których wielu darzy Żydów czy Izrael sympatią – nie widząc sprzeczności między podziwem dla Hitlera a sympatią dla innych narodów. Jest kandydatem na prezydenta, nawet jeśli jego szanse na rywalizację z Bidenem czy Trumpem są marne. I najgorsze, co może nam zrobić, to wpuszczać tylnymi drzwiami demony nazizmu do publicznego dyskursu, sprawiając, że z czasem Amerykanie – a może i Zachód – zaczną traktować go jako jeszcze jedną opcję w politycznym menu.
